Περί Κρητικής Μουσικής και δημιουργίας…

Ασχολούμαι με την Κρητική μουσική άλλοτε χαλαρά και άλλοτε εντατικά, εδώ και τριάντα χρόνια. Το σύνολο της πολυχρονης αυτής εμπειρίας μου και των αναρίθμητων επιμέρους “στιγμών” που έχω ζήσει παίζοντας ή ακούοντας κρητική μουσική με έχουν αναπόφευκτα οδηγήσει στο να έχω διαμορφώσει συγκεκριμένη εικόνα για τη σημερινή της μορφή και συγκεκριμένο γούστο. Είναι σίγουρα μια εκπληκτική ολοζώντανη “φλεγόμενη” τοπική λαϊκή μουσική που στέκεται άνετα και επάξια στον παγκόσμιο μουσικό χάρτη ως τέτοια.  Έχει μεγάλο πλούτο ιδιωμάτων και τοπικών υποκατηγοριών και θαυμάσιο χορό, με τοπικά στύλ έκφρασης διαφορετικά από τη μια ως την άλλη της μεριά.

Το άλλο της χαρακτηριστικό είναι πως , ως ζωντανή παράδοση, είναι δεκτική και ανοικτή σε νέες ιδέες και εκφράσεις, γινεται αντικείμενο πειραματισμών και διαλόγων φλερτάροντας με άλλα είδη, συγγενικά ή μη.  Έτσι δύσκολα καταντά βαρετή και μονότονη, άν και, με όλους αυτούς τους “πειραματισμους” ή τους “νεωτερισμούς”, σύγουρα τη θεωρώ και “πολύπαθη”.

Το κριτήριο ανάμεσα σε έναν επιτυχημένο και έναν αποτυχημένο «πειραματισμό» και μια «παρέμβαση» είναι πολύ λεπτό και διαφορετικό από ακροατή σε ακροατή.  Υπάρχει όμως ένας γενικός κανόνας που μπορεί κανείς να πει πως ισχύει στις περισσότερες των περιπτώσεων : Αν κάτι γίνεται με γνώμονα τη μουσική, με υψηλό δηλαδή καλλιτεχνικό κριτήριο και γούστο, τότε μάλλον το αποτέλεσμα θα είναι αντικειμενικά καλύτερο. Αν όμως γίνεται για να εξυπηρετηθούν άλλοι σκοποί,  (π.χ  γιατί δήθεν «έτσι το θέλουν οι ακροατές», ή για να «βγαίνει καλά στα μηχανήματα» ή για να «πειράξουμε» οπωσδήποτε το παραδοσιακό υλικό για να βγεί πιο «ψαγμένο»  κλπ. τότε το αποτέλεσμα πιθανότατα θα είναι καλλιτεχνικά υποδεέστερο – οι επιθυμητοί όμως εξωκαλλιτεχνικοί σκοποί «εμπορικότητας» θα έχουν εξυπηρετηθεί μια χαρά…  Έτσι, ενώ θα ήμουν ο τελευταίος που θα έλεγα «αφήστε τους πειραματισμούς και παίξτε μουσική «γνήσια» όπως παιζόταν από το ‘60 και πριν, δυστυχώς ακούω στο ραδιόφωνο τόσο «άκυρα» παιξίματα , ενορχηστρώσεις κλπ. πάνω στο παραδοσιακό υλικό, που άθελά μου τέτοιες συντηρητικές σκέψεις περνούν και από το δικό μου μυαλό.

Η Κρητική μουσική θά ‘λεγε εύκολα κάποιος που τα θέλει όλα «γνήσια» , έχει “πάθει” πολλά κι από μένα αφού οι συνθέσεις μου που σχετίζονται με την Κρητική μουσική τις περισσότερες φορές δεν είναι ηχογραφημένες  «τυπικά» και «τοπικά», αλλά περιέχουν ζωντανούς διαλόγους με μουσικούς που προέρχονται από άλλες παραδόσεις. Στόχος μου είναι, κάθε φορά που συνθέτω τη μουσική για να ετοιμάσω έναν δίσκο, να αναδείξω τα κομμάτια μου με τον καλύτερο δυνατόν τρόπο. Γι αυτό το λόγο δεν τηρώ ενιαία και ομοιόμορφη ενορχήστρωση από την αρχή του μέχρι το τέλος, αλλά προσπαθώ να ανακαλύψω με ποιόν τρόπο (και κατά συνέπεια με ποια όργανα και ποιούς μουσικούς) θα τονιστεί καλύτερα η κάθε μελωδική γραμμή και το κάθε κομμάτι, διατηρώντας το δικό του χρώμα και χαρακτήρα. Όντας εδώ και είκοσι χρόνια μαθητής του μουσικού εργαστηρίου «Λαβύρινθος», μέλος του ομώνυμου συγκροτήματος, με παρουσία στην Ευρωπαική σκηνή της «Μουσικής του Κόσμου» εδώ και δεκαπέντε χρόνια, έχω την τύχη να αναπτύσσω ιδιαίτερες και αμφίπλευρες καλλιτεχνικές σχέσεις με ορισμένους από τους δασκάλους του «Λαβύρινθου» ή μουσικούς της δικιάς μου γενιάς, πράγμα το οποίο μου δίνει την δυνατότητα να διαθέτω πολλούς «εν δυνάμει» συνεργάτες εντός και εκτός των ορίων της Κρήτης και της Ελλάδας. Οι δεσμοί αυτοί με τα χρόνια έχουν γίνει τόσο ισχυροί  ώστε τελικά σε αυτούς φυσικά να απευθύνομαι κάθε φορά που ηχογραφώ τη μουσική μου . Το γεγονός ότι μέσω των συνθέσεών μου η παραδοσιακή κρητική μουσική μπορεί να συναντήσει ήχους άλλων παραδόσεων  δεν είναι επ’ ουδενί αυτοσκοπός, αλλά, εάν όντως τελικά συμβεί, το αποδέχομαι ως ευχάριστη συνέπεια. Εξυπακούεται βέβαια πως αυτό αφορά τις δικές μου συνθέσεις, που κυρίως τέτοιες ηχογραφώ και κάθε φορά που πρόκειται για παλιό υλικό ήδη διαμορφωμένο καλά, τότε θεωρώ καλύτερο να τηρώ πιό απλές ενορχηστρώσεις. Τα «πολύ πειραγμένα» παραδοσιακά, έχουν αρχίσει και με απογοητεύουν διότι σπάνια (έως ποτέ) δε θα τα προτιμούσα αντί της αυθεντικής τους ηχογράφησης (π.χ από τους πρωτομάστορες). Οπότε ίσως να είναι καλύτερο ο κάθε καλλιτέχνης να εξαντλεί τη δημιουργική του διάθεση και να υπηρετεί το όραμά του με όλες του τις δυνάμεις και χωρίς όρια καθωσπρεπισμού όταν ηχογραφεί δικιά του μουσική, που επομένως έχει και όλη την ευθύνη (σύλληψης ενορχήστρωσης και εκτέλεσης). Αν παρολαυτά ορισμένοι θεωρούν πως ακόμη και μέσω των δικών μου συνθέσεων κακοποιώ ή βασανίζω την κρητική μουσική, τους διαβεβαιώ πως σε αυτή τη βάση η Κρητική μουσική έχει να πάθει πολλά ακόμη – όσο έχομε την υγειά μας, έμπνευση, διάθεση και δυνατότητα. Αυτές βέβαια είναι προσωπικές και τελείως υποκειμένικές σκέψεις και κρίσεις, που μπορεί και με τον καιρό να αλλάξουν, ποιός ξέρει…